Metatarsalji (Ön Ayak Ağrısı)

Metatarsalji nedir?

Metatarsalji (Ön Ayak Ağrısı), ayağın ön bölümünde, özellikle parmak diplerinde ve ayak tabanının orta kısmında ortaya çıkan ağrı ve hassasiyeti tanımlar. Bu bölgede yer alan beş metatars kemiğinin birinin ya da birkaçının altında yoğun bir baskı ve iltihaplanma görülür.

Bu durum; ayak yapısındaki bozukluklar, çok sık ya da çok gevşek ayakkabılar, koşu ve zıplamanın yoğun olduğu sporlar veya ayak bileğiyle ilgili bazı hastalıklar nedeniyle gelişebilir.

Tedavi çoğunlukla dinlenme, ayakkabı değişikliği, germe egzersizleri ve basit ağrı kesicilerle başlar.

Metatarsaljinin belirtileri nelerdir?

Temel belirti, metatarsal bölge diye bilinen ayak tabanının ön kısmında hissedilen ağrıdır. Buna bazen hafif şişlik veya kızarıklık eşlik eder. Ağrı aniden başlayabilir ya da zamanla artabilir.

Sık görülen belirtiler:

• Ayak tabanında batma, yanma, sızlama veya keskin bir ağrı.
• Uzun süre ayakta kalınca ya da yürüyünce artan rahatsızlık.
• Ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma.
• Ayakkabının içinde küçük bir taş varmış gibi bir his.

Metatarsaljiye ne sebep olur?

Koşu, dans, zıplama gibi ön ayağa yük bindiren aktiviteler başlıca nedenlerdir. Ayrıca yüksek topuklu, desteksiz veya yıpranmış ayakkabılar da bu durumu tetikler. Ayak deformiteleri veya bazı iltihabi hastalıklar da risk oluşturur.

Uzmanlar metatarsalji nedenlerini üç grupta inceler: birincil, ikincil ve iatrojenik.

Birincil metatarsalji

Metatars kemiklerinin yapısındaki bozukluklardan kaynaklanır. Örnekler:

• Halluks valgus (ayak başparmağının içe dönmesi).
• Çekiç parmak.
• Nasır oluşumu.
• Yüksek kavisli ayaklar.
• İkinci parmağın başparmaktan uzun olması.

İkincil metatarsalji

Ayaktaki iltihaplanmalar, metabolik hastalıklar veya travma sonrası gelişebilir. Örnekler:

• Romatoid artrit, gut, Morton nöroması gibi iltihaplı durumlar.
• Charcot-Marie-Tooth, Freiberg gibi nörolojik hastalıklar.
• Diyabet, obezite.
• Ayak tabanı siğilleri veya bağ yaralanmaları.
• Uygun olmayan ayakkabılar, yoğun spor.

İatrojenik metatarsalji

Ayak cerrahisine bağlı nadir komplikasyonlardır. Örneğin bir halluks valgus ameliyatından sonra ayak yük dağılımı değişebilir. Ayrıca dökülmeyen kırıklar veya kemik dokusunun kanlanmasının bozulması (avasküler nekroz) bu gruba girer.

Risk faktörleri nelerdir?

• Uzun mesafe koşanlar ve yüksek etkili spor yapanlar.
• Uygun olmayan ayakkabı tercih edenler.
• Sürekli ayakta çalışanlar.
• Yüksek topuk kullananlar.
• Ayak deformitesi veya iltihaplı eklem hastalıkları olanlar.

Metatarsaljinin komplikasyonları nelerdir?

Tedavi edilmezse yürüyüş düzenini bozarak bilek, kalça ve bel bölgesinde ikinci bir ağrıya yol açabilir. Sürekli ağrı aksamalara ve diğer ayak sorunlarına neden olabilir.

Metatarsalji nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz önce öykünüzü dinler, ardından ayağınızı elle muayene eder. Stres kırığı şüphesi varsa röntgen istenir. Yumuşak dokuların daha net görüntülenmesi için ultrason veya MR da kullanılabilir.

Metatarsalji nasıl tedavi edilir?

Tedavi genellikle ameliyatsız yöntemlerle başlar:

• RICE protokolü: Dinlenme, buz, kompresyon, ayağı yukarıda tutma.
• Basit ağrı kesiciler: Ibuprofen veya asetaminofen.
• Germe egzersizleri: Ayak bileği ve ayak tabanı için.
• Ayakkabı değişikliği: Yumuşak tabanlı, destekli spor ayakkabılar.
• Ortopedik tabanlık ve metatars pedleri.

Bu yöntemlerle düzelme olmazsa enjeksiyon tedavileri veya cerrahi değerlendirilebilir.

Metatarsaljim varsa ne bekleyebilirim?

Ağrı bazen hızlı başlar, bazen yavaşça artar. Öncelik, ayağı dinlendirmek ve yükü azaltmaktır. Uzun süre ayakta kalma, yürüme ve çıplak ayakla dolaşma durumu kötüleştirebilir.

Evde alınacak basit önlemler çoğu kişide rahatlama sağlar. Şikayet devam ederse profesyonel değerlendirme gerekir.

Metatarsalji önlenebilir mi?

Her zaman tamamen engellenemez, ancak risk azaltılabilir:

• Geniş burunlu, alçak topuklu ve iyi destek veren ayakkabı seçimi.
• Konforlu tabanlık kullanımı.
• Çıplak ayakla uzun süre yürümekten kaçınmak.
• Nasırları törpüleyerek baskının azaltılması.
• Sağlıklı kiloyu korumak.

Doktora ne zaman görünmeliyim?

Aşağıdaki durumlarda doktora başvurmalısınız:

• Evde bakımın iki hafta sonra işe yaramaması.
• Ağrının günlük aktiviteleri engellemesi.
• Ağrının giderek artması veya tekrarlaması.
• Ayakta uyuşma, his kaybı.
• Diyabet hastası olup ayak ağrısı yaşanması.

Acile ne zaman gitmeliyim?

Derhal acil yardım gerektiren durumlar:

• Ani ve çok şiddetli ayak tabanı ağrısı.
• Ağrının baş dönmesi, mide bulantısı yapması.
• Üzerine basamama.
• Ayağın şeklinde belirgin değişiklik.
• Bir yaralanma sonrası “çıt” veya kopma hissi.

Doktora hangi soruları sorabilirim?

• Bu duruma tam olarak ne sebep oluyor?
• Hangi tedavi benim için uygun?
• Sevdiğim aktivitelere ne zaman dönebilirim?
• İyileşme süreci ne kadar sürer?
• Bu sorunu gelecekte nasıl önleyebilirim?