Kemik kaynamaması, bir kırığın normal iyileşme sürecinde beklenen kemik birleşmesinin gerçekleşmemesi durumudur. Kırık bölgesindeki kemik uçları arasında yeterli iyileşme olmaz, kırık hattı canlı kemikle dolmak yerine zayıf dokularla kaplanır. Bu durum ağrıya, hareket kısıtlılığına ve fonksiyon kaybına neden olabilir.

Normalde kırıklar 6–12 hafta arasında kaynar. Eğer bu süre uzuyor ve kemikte ilerleme görülmiyorsa “gecikmiş kaynama” (delayed union), 6 aydan uzun sürede hâlâ iyileşme yoksa “kaynamama – nonunion” olarak değerlendirilir.

Kemik Kaynamaması Çeşitleri

1. Atrofik Nonunion

• Kırık uçlarında canlılık azdır
• Kemik iyileşmesi zayıftır
• Kanlanma bozukluğu en sık sebeplerden biridir
• Genellikle stabil olmayan kırıklarda ortaya çıkar

2. Hipertrofik Nonunion

• Kemik canlıdır ve iyileşme isteği vardır
• Ancak kırık uçları arasında yeterli stabilite yoktur
• Kemik “kaynamaya çalışır” ama hareket nedeniyle birleşemez
• En sık yanlış tespit veya yetersiz cerrahi desteğe bağlıdır

3. Oligotrofik Nonunion

• Kemik canlıdır ancak damar bağlantıları bozuktur
• Stabilite ve kanlanma sorunu aynı anda olabilir

Kemik Kaynamamasının Nedenleri

Kemik kaynamaması birçok faktörün etkisiyle ortaya çıkabilir:

Travma ile ilişkili nedenler

• Kırığın çok parçalı olması
• Yumuşak doku ve damar hasarı
• Açık kırıklar (enfeksiyon riski yüksek)

Tedaviye bağlı nedenler

• Yanlış tespit (stabilitenin zayıf olması)
• Uygunsuz alçı veya cerrahi yöntem
• Cerrahi sırasında damar beslenmesinin bozulması
• Yetersiz yüklenme veya aşırı erken yük verme

Hastaya ait nedenler

• Sigara (en önemli risk faktörlerinden biri)
• Diyabet
• D vitamini eksikliği
• Obezite
• Beslenme bozuklukları
• Kortizon kullanımı
• Böbrek yetmezliği
• İleri yaş
• Enfeksiyon varlığı
• Kan akımını azaltan damar hastalıkları

Kemik Kaynamamasının Belirtileri

Nonunion genellikle şu şikâyetlerle kendini gösterir:

• Kırık bölgesinde devam eden ağrı
• Hareketle artan hassasiyet
• Yük vermede belirgin zorluk
• Uzun süre geçmesine rağmen iyileşme hissi oluşmaması
• Kırık bölgesinde anormal hareket hissi
• Şişlik veya ısı artışı
• Cerrahi bölgeden akıntı (enfeksiyon belirtisi olabilir)

Tanı

Fizik Muayene

• Ağrı ve hareket açıklığı değerlendirilir
• Stabilite testi yapılır
• Enfeksiyon belirtileri kontrol edilir

Röntgen

• Kırık hattında köprüleşme yoksa
• Kemik uçları yuvarlaklaşmışsa
• Arada boşluk görünüyorsa
  nonunion şüphesi artar.

BT Taraması

• Kırık kaynamasının detaylı analizi
• Cerrahi planlamada kritik rol oynar

MRI

• Yumuşak doku ve damar yapılarının değerlendirilmesi
• Enfeksiyon şüphesinde yardımcı olur

Laboratuvar Testleri

• Enfeksiyon markırları (CRP, ESR, lökosit)
• D vitamini, kalsiyum ve metabolik değerler

Kemik Kaynamamasının Tedavisi

Tedavi kırığın tipine, hastanın genel sağlığına ve kaynamama nedenine göre planlanır.

1. Cerrahi Olmayan Tedaviler

Her nonunion cerrahi gerektirmez. Hafif vakalarda aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

a) Kemik Uyarıcı (Elektrik veya Ultrason Stimülatörü)

• Düşük yoğunluklu ultrason (LIPUS) veya elektrik stimülasyonu
• Kemik hücrelerini aktive eder
• Bazı nonunionlarda oldukça etkilidir

b) Beslenme ve Metabolik Destek

• D vitamini düzeltme
• Kalsiyum desteği
• Protein ağırlıklı beslenme

c) Sigaranın kesilmesi

Kaynamayı hızlandıran en güçlü faktörlerden biridir.

2. Cerrahi Tedavi

Çoğu kemik kaynamaması cerrahi müdahale ister.

a) Revizyon Çivileme veya Plak–Vida Cerrahisi

• Stabil olmayan kırıklarda stabilite yeniden sağlanır
• Çivi daha kalın bir çiviyle değiştirilebilir
• Plak–vida ile kırık uçları tekrar sıkıca sabitlenir

b) Kemik Grefti (Kemik Aşısı)

Özellikle atrofik nonunionlarda uygulanır.
Kaynaklar:

• Pelvis (iliak kemik)
• Sentetik kemik greftleri
• Allogreft (kadavra kemik)

Bu greftler kırık bölgesini biyolojik olarak canlandırır.

**c) Enfeksiyon Varsa:

Temizleme + Tespitin Yenilenmesi**
Enfeksiyonlu nonunion için:

• Enfekte dokular temizlenir
• Geçici fiksatör kullanılabilir
• Antibiyotik tedavisi uygulanır
• Daha sonra kesin cerrahi yapılır

d) Eksternal Fiksatör (Ilizarov Yöntemi)

Aşağıdaki durumlarda tercih edilir:

• Ciddi kemik kaybı
• Enfeksiyonlu nonunion
• Uzatma gerektiren vakalar
• Düzeltme ve stabilite aynı anda gerekiyorsa

İyileşme Süreci

Tedaviden sonra:

• Kaynama süresi: 3–12 ay arası değişebilir
• Düzenli takip röntgenleri önemlidir
• Fizik tedavi ile kas gücü korunur
• Sigara, kaynamamayı %50’ye kadar artırabilir — bırakılması şarttır
• Aşırı yüklenmeden kaçınmak kritik önemdedir

Olası Komplikasyonlar

• Kırığın tekrar kaynamaması
• Enfeksiyon
• Bacak veya kol kısalığı
• Eklem sertliği
• Ciddi ağrı
• Donuk eklem
• Vida/çivi tahrişi
• Fonksiyon kaybı

Sonuç ve Öneriler

Kemik kaynamaması doğru tedavi edilmediğinde uzun süreli ağrıya, hareket kaybına ve yaşam kalitesinde belirgin düşmeye yol açabilir. Güncel cerrahi teknikler ve biyolojik destek yöntemleri sayesinde nonunion tedavisi büyük oranda başarılıdır.

İyileşmeyi hızlandırmak için:

• Sigara ve alkolden uzak durmak
• D vitamini ve kalsiyum seviyelerini düzeltmek
• Kontrolleri aksatmamak
• Yük verme talimatlarına tam uymak
• Düzenli fizik tedavi

tedavinin başarısını belirgin şekilde artırır.