Ganglion kisti, el bileği veya elde eklemlerin ve tendon kılıflarının yakınında oluşan, içi jel kıvamında sıvıyla dolu iyi huylu bir kisttir. En sık el bileğinin üst (dorsal) tarafında görülür, ancak iç (volar) tarafta, parmak köklerinde veya tendon kılıfları üzerinde de gelişebilir.
Genellikle zararsızdır ancak büyüklüğüne ve bulunduğu yere bağlı olarak ağrı, baskı hissi ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Görünümü yumuşak, yuvarlak ve cilt altında hareketli bir kabarıklık şeklindedir.
Ganglion Kistinin Nedenleri
Ganglion kistlerinin kesin nedeni tam olarak bilinmez, ancak genellikle eklem kapsülü veya tendon kılıfındaki zayıflıktan dışarı doğru balonlaşma şeklinde geliştiği düşünülür.
Yaygın neden ve risk faktörleri:
- El bileğinin tekrarlayıcı zorlanması
- Aşırı el kullanımı
- Ekleme binen yüksek yük
- Eski bağ yaralanmaları
- El bileği burkulmaları
- Tendon veya eklem kapsülünde zayıflık
- Kadın cinsiyet (daha sık görülür)
- 20–40 yaş aralığı
Bazı kişilerde hiçbir belirgin sebep olmadan kendiliğinden ortaya çıkabilir.
Belirtiler
Ganglion kistinin belirtileri büyüklüğüne ve yerine göre değişir:
- El bileğinde yuvarlak, yumuşak şişlik
- Hareketle artan ağrı veya rahatsızlık
- Bilek üzerine baskıyla hassasiyet
- Kavrama gücünde zayıflama
- Şişlik büyüyüp küçülebilir veya zaman zaman kaybolabilir
- Sinir basısı durumunda karıncalanma ve uyuşma
- Estetik rahatsızlık (görünüm)
Kist genellikle iyi huyludur ve diğer dokulara yayılmaz.
Tanı
Ganglion kistinin tanısı çoğu zaman fizik muayene ile konur.
Fizik Muayene
- Şişliğin yapısının ve hareketliliğinin değerlendirilmesi
- Ağrı testi
- Bilek hareketlerinin kontrolü
Görüntüleme
Gerekli durumlarda tercih edilebilir:
- Ultrason: Kistin iç yapısını net gösterir
- MR: Derin yerleşimli veya komplike kistlerde
- Röntgen: Kemik yapıyı değerlendirmek için
Kist genellikle ışığa tutulduğunda içinin aydınlık görünmesiyle (transilluminasyon testi) de tanıda destek sağlar.
Tedavi Yöntemleri
Ganglion kistleri bazen tedavi gerektirmez; kendiliğinden küçülebilir veya kaybolabilir. Tedavi, şikâyet düzeyine göre belirlenir.
1. İzlem (Takip)
- Ağrısız ve küçük kistlerde en sık tercih edilen yaklaşımdır
- Kistin zamanla küçülme ihtimali vardır
2. Atel veya Bileklik Kullanımı
- El bileğini dinlendirir
- Tekrarlayıcı zorlanmayı azaltır
- Ağrı ve kistin büyüklüğünde azalma sağlayabilir
3. Aspirasyon (Kistin Boşaltılması)
- Kist içindeki jel kıvamlı sıvı ince iğneyle boşaltılır
- Kolay ve hızlı bir işlemdir
- Ancak yeniden dolma riski yüksektir (yaklaşık %30–60)
- Genellikle geçici rahatlama sağlar
Gerekirse aspirasyon sonrası steroid enjeksiyonu yapılabilir.
4. Cerrahi Tedavi
Kist tekrarlar veya yaşam kalitesini bozacak kadar rahatsızlık verirse cerrahi önerilir.
Ganglion Eksizyonu (Cerrahi Çıkarma)
- Kist ve bağlantılı olduğu eklem kapsülü/tendon kılıfı tamamen çıkarılır
- Bölgenin tekrar şişme ihtimali aspirasyona göre çok daha düşüktür
- Ameliyat lokal veya genel anestezi ile yapılabilir
- İşlem 20–30 dakika sürer
Ameliyat Sonrası
- İlk birkaç gün hafif ağrı normaldir
- El bileği kısa süreli atelle korunabilir
- Parmaklar hemen hareket ettirilebilir
- Günlük aktivitelere 1–2 hafta içinde dönülebilir
- Tekrarlama oranı düşüktür (%5–10)
İyileşme Süreci
- Küçük kistler takiple 2–8 hafta içinde gerileyebilir
- Aspirasyon sonrası günlük yaşama hızlı dönüş mümkündür
- Cerrahi sonrası iyileşme genellikle 2–4 hafta
- Fizik tedavi gerekirse bilek hareketlerini rahatlatır
- Aşırı bilek zorlanmalarından kaçınmak gerekir
Korunma Önerileri
- El bileğini uzun süre zorlayan hareketlerden kaçınmak
- Bilgisayar ve mouse kullanımında ergonomiye dikkat etmek
- Bilek destekleri kullanmak
- Tekrarlayıcı bilek hareketlerini bölerek yapmak
- Bilek çevresi kaslarını güçlendirmek