Ayak bileği artroskopisi, eklem içine yerleştirilen küçük kamera sistemleri ve özel cerrahi aletlerle yapılan kapalı bir cerrahi yöntemdir. Sporcularda sık görülen bağ yaralanmaları, kıkırdak lezyonları ve eklem içi sıkışma problemlerinin hem tanı hem tedavisinde kullanılır.
Açık cerrahiye göre çok daha küçük kesilerle yapılır, eklem çevresindeki dokulara minimal zarar verir ve spora dönüş süresini belirgin şekilde kısaltır.
Ayak Bileği Artroskopisinin Kullanım Alanları
Sporcularda ayak bileği artroskopisi şu durumlarda sık tercih edilir:
- Talus kıkırdak lezyonları (osteokondral lezyonlar)
- Tekrarlayan ayak bileği burkulmaları sonrası gevşeklik
- Anterior impingement (ön sıkışma)
- Posterior impingement (arka sıkışma – Os trigonum dahil)
- Eklem içi serbest cisimler
- Bağ tamiri veya güçlendirme işlemleri
- Spor sonrası oluşan kronik ağrılar
- Eklem kapsülü sıkışmaları ve sinovit
Profesyonel ve amatör sporcularda artroskopi, diz ve omuzdan sonra en sık uygulanan minimal invaziv cerrahi yöntemlerden biridir.
Avantajları
Ayak bileği artroskopisinin sporcularda tercih edilme nedenleri:
- Küçük kesiler (3–4 mm)
- Daha az doku hasarı
- Daha az ağrı
- Daha hızlı iyileşme
- Kısa hastanede kalış
- Günlük yaşama erken dönüş
- Spora dönüş süresinde belirgin hızlanma
- Daha düşük komplikasyon oranı
Ayrıca ameliyat sonrası eklem sertliği açık cerrahiye kıyasla çok daha az görülür.
Nasıl Yapılır?
Ayak bileği artroskopisi genellikle genel veya spinal anestezi altında gerçekleştirilir.
- Ayak bileği hafif çekiş altına alınır
- 2–3 adet küçük cilt kesisi açılır
- Kamera (artroskop) eklem içine yerleştirilir
- Hasarlı dokular görüntülenir
- Tanı kesinleştirildikten sonra aynı seansta tedavi uygulanır
- İşlem tamamlandıktan sonra kesiler kapatılır
Ameliyat süresi yapılacak işleme göre 20–60 dakika arasında değişir.
Artroskopi ile Yapılabilen İşlemler
1. Kıkırdak Tedavileri
- Mikro kırık (microfracture)
- Mozaikplasti (OATS)
- Biyolojik kıkırdak membranları
- PRP / kök hücre ile kombine tedaviler
2. Bağ Onarımları
- ATFL ve CFL güçlendirilmesi
- Lateral ayak bileği stabilizasyonu (Broström tekniği – artroskopik modifikasyon)
3. Sıkışma Sendromlarının Tedavisi
- Ön impingement temizliği
- Arka impingement – Os trigonum eksizyonu
4. Serbest Cisimlerin Çıkarılması
- Spor travmaları sonrası eklem içinde kalan kemik/kıkırdak parçaları
5. Sinovit ve Kapsül Problemleri
- Eklem içi iltihap ve sinovit temizliği
Ameliyat Sonrası Süreç
- Aynı gün taburculuk mümkündür
- İlk günlerde hafif ağrı ve şişlik normaldir
- Buz ve elevasyon önerilir
- Yürüme, yapılan işleme göre kademeli olarak başlar
- Dikişler 10–14 gün içinde alınır
Rehabilitasyon ve Spora Dönüş
Ayak bileği artroskopisinde rehabilitasyon tedavinin başarısını belirleyen en önemli aşamalardan biridir.
Ortalama spora dönüş süreleri:
- Basit impingement temizliği: 2–4 hafta
- Talus mikro kırık: 3–4 ay
- OATS / mozaikplasti: 4–6 ay
- Bağ onarımları: 8–12 hafta
- Os trigonum cerrahisi: 4–8 hafta
Rehabilitasyon aşamaları:
- Eklem hareket açıklığının geri kazanılması
- Bilek çevresi kas güçlendirme
- Denge ve propriosepsiyon çalışmaları
- Koşu, sıçrama ve yön değiştirme antrenmanlarına kademeli geçiş
Kimlere Uygun?
Ayak bileği artroskopisi özellikle şu grup sporcularda önerilir:
- Sürekli tekrarlayan burkulmaları olanlar
- 3–6 ay boyunca geçmeyen ayak bileği ağrısı olanlar
- MRI’da kıkırdak lezyonu saptananlar
- Serbest cisim veya sıkışma problemi olanlar
- Performansı düşen ve antrenman yapamayan sporcular
- Konservatif tedavilere yanıt vermeyen kronik ağrılar
Sonuç
Ayak bileği artroskopisi, sporcularda ayak bileği kaynaklı ağrı ve fonksiyon kaybının en etkili minimal invaziv cerrahi yöntemlerinden biridir. Doğru endikasyon, modern artroskopik teknikler ve kişiye özel rehabilitasyon ile sporcuların büyük çoğunluğu eski performans seviyelerine güvenli bir şekilde dönebilir.