El bileği çevresi kırıkları, el bileğini oluşturan radius ve ulna kemiklerinin bileğe yakın uçlarında meydana gelen kırıklardır. Özellikle düşme sonucu elin üzerine yük binmesiyle ortaya çıkar ve yetişkinlerde en sık görülen kırık tipleri arasında yer alır. Çocuklarda da sıklıkla görülür, ancak kemik yapıları esnek olduğu için bazen “yeşil ağaç kırığı” şeklinde daha hafif sonuçlanabilir.
Bu bölgedeki kırıklar doğru tedavi edilmezse el bileğinde şekil bozukluğu, ağrı ve hareket kaybı gibi kalıcı sorunlara yol açabilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun tedavi büyük önem taşır.
El Bileği Çevresi Kırığı Çeşitleri
1. Radius Alt Uç (Distal Radius) Kırığı
En sık görülen el bileği kırığıdır.
- Kolles kırığı: El geriye bükülü düşmelerde oluşur, kırık arkaya kayar
- Smith kırığı: Avuç içi yönüne düşmelerde kırık öne kayar
- Parçalı veya eklem içi kırıklar görülebilir
2. Ulna Styloid Kırığı
Radius kırığıyla birlikte sık görülür.
- Bileğin stabilitesini etkileyebilir
- Bazı durumlarda tedavi gerektirmez, bazı durumlarda cerrahi gerekir
3. Eklem İçi Kırıklar
- Radius ve ulna kırığının ekleme uzandığı özel tip kırıklardır
- Eklemin düzgün iyileşmesi için titiz tedavi gerekir
4. Açık Kırıklar
- Cilt bütünlüğünün bozulduğu ciddi yaralanmalardır
- Enfeksiyon riski yüksektir
- Acil cerrahi gerekir
El Bileği Kırığının Nedenleri
En Sık Neden: Düşme
- Özellikle el açık durumdayken yere düşme
- Çoğunlukla kayma, merdivenden düşme veya spor yaralanmaları
Yüksek Enerjili Travmalar
- Trafik kazaları
- Yüksekten düşme
- Bisiklet/motosiklet kazaları
Risk Faktörleri
- Osteoporoz
- İleri yaş
- D vitamini eksikliği
- Kas zayıflığı
- Önceki kırık öyküsü
- Kadın cinsiyeti (kemik yoğunluğu nedeniyle)
Belirtiler
El bileği kırıklarında genellikle:
- El bileğinde şiddetli ağrı
- Şişlik ve morarma
- Bilek hareketlerinde kısıtlılık
- Elin üzerine basamama
- Belirgin şekil bozukluğu (özellikle Colles kırığında “çatal sırtı” görünümü)
- Parmak hareketlerinde güçlük
- Bazı hastalarda uyuşma ve karıncalanma
gibi belirtiler ortaya çıkar.
Tanı
Fizik Muayene
- Şişlik, hassasiyet, deformite
- Parmaklara giden kan akımı ve sinir fonksiyonu kontrolü
- Cilt bütünlüğünün değerlendirilmesi
Röntgen (X-Ray)
Tanı için temel görüntüleme yöntemidir.
- Kırığın tipi
- Kayma miktarı
- Parçalılık
- Eklem tutulumunun varlığı değerlendirilir
BT (Bilgisayarlı Tomografi)
Özellikle eklem içi kırıklarda cerrahi planlamayı netleştirir.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, kırığın yerine, kayma miktarına, parçalanma derecesine ve hastanın yaşına göre belirlenir.
1. Alçı veya Atelle Tedavi
Şu durumlarda tercih edilir:
- Kırık kayması yoksa
- Minimal kayma varsa
- Çocuk hastalarda
- Stabil kırık tiplerinde
Alçı süresi genellikle 4–6 hafta arasındadır.
2. Kapalı Redüksiyon + Alçı
Kırık uçları kaymışsa:
- El bileği lokal anesteziyle düzeltilir (redüksiyon)
- Ardından alçı veya atel uygulanır
Düzeltilen kırıkların bir kısmında zamanla tekrar kayma olabilir, bu nedenle düzenli kontrol röntgenleri önemlidir.
3. Cerrahi Tedavi
Aşağıdaki durumlarda cerrahi tercih edilir:
- Parçalı kırıklar
- Eklem içi kırıklar
- Redüksiyonla doğru hizalanamayan kırıklar
- Genç ve aktif hastalarda stabil olmayan kırıklar
- Açık kırıklar
Cerrahi yöntemler:
a) Plak–Vida Tespiti (Volar Plak)
En yaygın kullanılan yöntemdir.
- Kırık anatomik olarak hizalanır
- Erken hareket imkânı sağlar
b) Tel–K-Wire Tespiti
Daha hafif kırıklarda kullanılabilir.
c) Eksternal Fiksatör
- Cilt ve doku hasarı fazla olan kırıklarda
- Geçici stabilizasyon gerektiğinde
İyileşme Süreci
Erken Dönem
- Parmakların hareket ettirilmesi önemlidir
- Ödem kontrolü için el yukarıda tutulur
- Buz uygulaması rahatlatır
Alçı Sonrası veya Ameliyat Sonrası Rehabilitasyon
- Bilek hareket açıklığı egzersizleri
- Güçlendirme çalışmaları
- Kavrama gücünü artırıcı egzersizler
- El–bilek koordinasyon çalışmaları
İyileşme Süresi
- Kemik kaynaması: 6–8 hafta
- Tam güç ve fonksiyon: 3–6 ay
- Eklem içi kırıklarda süre daha uzun olabilir
Olası Komplikasyonlar
- Kaynamama veya yanlış kaynama
- Bilek hareketlerinde kısıtlılık
- Sinir sıkışması (özellikle median sinir)
- Kompleks bölgesel ağrı sendromu (CRPS)
- Eklem kireçlenmesi
- Kavrama gücünde azalma
- Plak veya vidalarda tahriş (gerekirse çıkarılabilir)
Sonuç ve Öneriler
El bileği çevresi kırıkları doğru tedavi edildiğinde büyük oranda iyi sonuç verir. Tedavide en önemli noktalar:
- Düzenli kontrol röntgenleri
- Alçı veya ameliyat sonrası fizik tedaviye uyum
- Parmak egzersizlerinin erken başlanması
- Gündelik yaşamı destekleyen ergonomik kullanım alışkanlıkları
uzun vadede fonksiyonel iyileşmeyi hızlandırır.